Heb je ooit wel eens gehoord van Efeze, Turkije? Deze opgegraven antieke Ionische haven- en handelsstad ligt aan de westkant van Turkije, dicht bij de grote stad Izmir. Efeze is makkelijk te bereiken vanuit Kuşadası, maar ook vanuit Bodrum of Marmaris bijvoorbeeld. Je kunt in Efeze vele opgravingen en bouwwerken uit de oudheid bekijken! Met als pronkstuk de – ontzettend goed bewaard gebleven – “Bibliotheek van Celcus”.
Leuk weetje: Rome mag dan de ranglijst van best bewaarde steden uit het oude Romeinse Rijk aanvoeren, Efeze staat op een respectabele tweede plek.
Tip: bezoek Efeze per taxi en combineer het deze dagtrip met een uitje naar “De Grot van de Zeven Slapers”; de Isa Bey-moskee, en een bezoek aan het authentiek Turkse bergdorpje Şirince.
Efeze, Turkije
Efeze was in de oudheid een grote haven- en handelsstad aan de westkust van Anatolië (het voormalige Turkije, iets kleiner zoals wij dat vandaag de dag kennen). De stad werd gesticht rond 1100 v.Chr. en bestond uit losse nederzettingen. In 560 v.Chr. werd Efeze voor het eerst één stad. De stad kent een turbulente geschiedenis, maar daar ga ik voor nu even niet al te uitgebreid op in. Ik vind het namelijk interessanter om te vertellen wat je daar nu nog van kan zien. Want je kunt van alles hier lezen, maar écht rondlopen in Efeze maakt het pas echt magisch.
Al meer dan 130 jaar worden er opgravingen verricht in Efeze en er wordt nog steeds van alles uit de grond naar boven gehaald. De geschiedenis wordt hier letterlijk opgehaald. Overigens wordt Efeze ook in twee boeken van de Bijbel genoemd. Nu ben ik zelf niet christelijk opgevoed, maar het heeft toch iets speciaals – lijkt me – als een stad opgenomen is in de Bijbel.
Waar je op moet letten als je naar Efeze gaat
Efeze is magisch en machtig mooi om in rond te lopen, maar lees dit eerst! Want… als je naar Efeze gaat moet je op een aantal dingen voorbereid zijn. Vier, eigenlijk. Trek goed schoeisel aan, neem voldoende water mee, loop van boven naar beneden en wees je ervan bewust dat Efeze helaas niet volledig rolstoeltoegankelijk is.
Verder is het puur genieten, maar een goede voorbereiding is het halve werk.
Trek schoenen met grip aan
Goed, goed, wat is goed? Nou… Efeze bestaat grotendeels uit marmeren straten. En marmer is spekglad! Ik raad je dus zeker aan om schoenen met enige grip te kopen. Het liefst schoenen die grip hebben op gladde oppervlakken. Tijdens mijn bezoek aan Efeze heb ik heel wat mensen lelijk onderuit zien gaan. En ik ben zélf ook – meerdere keren zelfs – onderuit gegaan. De antieke marmeren wegen hier zijn prachtig, maar ook ietwat gevaarlijk.
Neem voldoende flesjes water mee
Er is weinig beschutting in Efeze. Schaduw vind je er bijna niet. En als je dan besluit om midden in de zomer deze ruïnestad af te struinen, zoals ik, kun je maar beter voldoende drinkwater met je meenemen. En het liefst óók een petje, zodat je geen hitteberoerte of zonnesteek oploopt.
Ik deed dat dus niet… en ik heb het nog nooit zo godvergeten heet gehad. Ik liep letterlijk te smachten naar de laatste druppel water in mijn flesje. Maar die was dus helemaal leeg, en toen moest ik nog een flink eind lopen…
Uiteindelijk kwam ik met een kop als een tomaat bij de uitgang aan. Ik had bijna een vol uur nodig om weer af te koelen. Dus: neem voldoende flesjes water mee, trust me.
Tip: loop van boven naar beneden
Efeze heeft twee mogelijke ingangen: een main entrance en een second entrance. De second entrance is hoger gelegen en het is aan te raden hier je wandeling te beginnen. Zo loop je namelijk bergafwaarts i.p.v. bergopwaarts. En dat is toch iets fijner met een snikhete zon op je bol en met de spekgladde marmeren straten.
Oja, en… Efeze is NIET volledig rolstoeltoegankelijk
Wil je als, of in het gezelschap van een mindervalide, Efeze bezoeken? Zorg er dan ook voor dat je boven (bij de second entrance) begint. De weg naar beneden zal een hobbelige worden, waar je met iemand in een rolstoel flink wat armkracht voor nodig hebt. Houd daar dus rekening mee.
En wees je er ook van bewust dat de mozaïeken – waar je overigens apart voor moet betalen – niet toegankelijk zijn voor mindervaliden en/of rolstoelen.
De ruïnes van Efeze
Efeze omvat de mooiste Romeinse ruïnes ter wereld. Het is een van de beste plekken om te zien hoe de Romeinen ooit leefden. Stap de oudheid binnen en verwonder je over wat ooit is geweest. Voel de energie van de oude Grieken en Romeinen!
Odeon: klein (muziek)theater
Het Odeon is een muziektheater voor de godin Artemis met 1500 plaatsen. Het moet vroeger overdekt zijn geweest met een houten dak. Wat moet dat bijzonder zijn geweest!
Bibliotheek van Celsus
De bibliotheek is tussen 114 en 125 n. Chr. gebouwd in opdracht van Tiberius Julius Aquila ter ere van zijn overleden vader Tiberius Julius Celsus Polemaenus, die de Romeinse gouverneur was van de provincie Asia. Celsus werd begraven in een marmeren sarcofaag in de grafkamer onder de bibliotheek.
Volgens Wikipedia was de leeszaal vroeger bekleed met marmer en werden er in de nissen van de muren ongeveer 12.000 perkamentrollen bewaard. De muren werden destijds dubbel gebouwd om de kwetsbare rollen te beschermen tegen vocht. De voorgevel van de bibliotheek was op het oosten gericht zodat de lezers optimaal gebruik konden maken van het ochtendlicht. De bibliotheek had aan de binnenzijde drie verdiepingen, waar de rollen door galerijen te bereiken waren. In nissen in de voorgevel staan vier grote vrouwelijke beelden die de deugden die Celsus nastreefde uitbeelden; Sophia (wijsheid), Aretē (deugd), Ennoia (verstand) en Epistēmē (kennis).
Het is bizar hoe goed de bibliotheek van Celcus bewaard is gebleven – zie de foto hieronder – waardoor hij nog steeds prachtig is om te bewonderen!
De tempel van Hadrianus
In Efeze vind je ook de tempel van Hadrianus. Ik vond dit interessant, want in Antalya vind je immers ook de Hadrianuspoort (Hadrian’s Gate). En in Rome staat de tempel van Hadrianus. Ik werd dus nieuwsgierig: wie is deze man, dat hij overal zo geëerd werd? Hadrianus bleek een Romeins keizer te zijn geweest van 117 tot 138. Onder zijn heerschappij bereikte het Romeinse Rijk zijn grootste omvang, van de grens van Caledonia (Schotland) tot aan de grens van het Parthische rijk in het Midden-Oosten. Waarschijnlijk werden daarom al deze gebouwen voor hem neergezet.
Grote Theater
Het indrukwekkende Grote Theater van Efeze is waarschijnlijk één van de grootste openluchttheaters uit de oudheid met ongeveer 24.000 zitplaatsen en steile tribunes. Het theater kreeg zijn huidige vorm in de 1e en 2e eeuw n.C. onder keizer Claudius en werd voltooid onder keizer Trajanus.
Hoewel je het op de foto’s niet erg goed kunt zien zijn de tribunes van dit theater écht enorm steil!
Tempel van Artemis
De overblijfselen van deze kolossale tempel behoren tot de zeven wereldwonderen der oudheid en is meer dan een bezoekje waard. Je kunt de ruïnes ervan bezichtigen nét buiten de vroegere “stad” van Efeze.
De tempel van Artemis werd gebouwd door Kroisos in 550 voor Christus ter ere van Artemis (de godin van de jacht, de natuur en de geboorte). Diana werd weliswaar gelijkgesteld met de Griekse godin Artemis, maar was in wezen een oude Anatolische godheid. De tempel van Artemis was ook een van de eerste tempels die geheel uit marmer werd opgetrokken. Zowel de tempel als de stad profiteerden van de pelgrims die in groten getale naar dit prachtige heiligdom kwamen. (bron)
De tempel van Artemis was versierd met prachtige bronzen beelden die gemaakt waren door de beste kunstenaars van die tijd. (bron)
Andere opgravingen
Andere opgravingen die zijn (her)ontdekt in Efeze, zijn:
- Varius-Badhuis
- Staatsagora
- Prytaneum (waar de hoogste ambtenaren bij elkaar kwamen)
- Tempel van Domitianus
- Curetenstraat
- Herculespoort
- Hangende Huizen van Efeze
- Poort van Mazaeus en Mithridates
Efeze: hoe kom je er?
Via een georganiseerde tour of je kunt de auto / taxi naar Efeze nemen. In het laatste geval navigeer je naar het volgende adres:
Atatürk Mah
Uğur Mumcu Sevgi Yolu No: 26
35920 Selçuk/İzmir
Turkije
